Sàn Giao Dịch Tập Trung (CEX) Là Gì?

Trong những năm qua, ngành công nghiệp tiền điện tử ngày càng trở nên phổ biến. Vì ngành công nghiệp này mang tính rủi ro cực cao nên các nhà giao dịch cần biết họ đang làm gì. Giá tiền điện tử có thể tăng và giảm với tốc độ nhanh chóng mặt. Khía cạnh rủi ro cao này là lý do khiến nhiều người tránh xa tiền điện tử, nhưng cũng là một trong những lý do khiến rất nhiều nhà đầu tư tham gia vào lĩnh vực này trong những năm gần đây.

Để giao dịch tiền điện tử, trước tiên bạn cần có tài khoản trên một sàn giao dịch tiền điện tử. Có hai loại nền tảng giao dịch, một là sàn giao dịch tập trung (CEX) và loại còn lại là sàn giao dịch phi tập trung (DEX). Bài viết này sẽ chủ yếu tập trung vào việc giải thích sàn giao dịch tập trung là gì và cách thức hoạt động của loại sàn này. Tuy nhiên, chúng ta cũng sẽ thảo luận về DEX khi đã giải thích chúng là gì và chúng khác với các sàn giao dịch tập trung như thế nào.

Sàn giao dịch tập trung là gì?

Sàn giao dịch tiền điện tử tập trung, hay CEX, là một nền tảng giao dịch tiền điện tử trực tuyến. Như được phản ánh ở trong chính cái tên, nền tảng giao dịch thuộc loại này là tập trung, có nghĩa là được vận hành và quản lý bởi một cơ quan tập trung — thường là bởi công ty đã tạo ra sàn đó. Giao dịch tập trung là loại giao dịch tiền điện tử đầu tiên xuất hiện.

Ban đầu, CEX ẩn danh và bạn có thể sử dụng CEX mà không tiết lộ danh tính của mình. Tuy nhiên, khi ngày càng có nhiều người bắt đầu sử dụng các sàn giao dịch này, các nhà quản lý tài chính toàn cầu bắt đầu lo ngại về khía cạnh ẩn danh của các sàn giao dịch, đó là lý do tại sao điều này hiện đã thay đổi. Bây giờ, người dùng phải xác minh danh tính trước khi giao dịch.

Các sàn giao dịch tập trung được biết đến với việc cung cấp nhiều loại lệnh để nâng cao trải nghiệm giao dịch của người dùng. Bạn có thể sử dụng lệnh giới hạn, lệnh dừng lỗ, lệnh dừng giới hạn, giao dịch ký quỹ,và giao dịch đòn bẩy. Hầu hết các sàn giao dịch giữ phần lớn tài sản trong kho lạnh. Bằng cách đó, tài sản không được kết nối với internet và không thể bị đánh cắp. Số tiền duy nhất có thể bị đánh cắp là số tiền chứa trong cái gọi là ví nóng.

Ví nóng đại diện cho tài sản được sử dụng để đảm bảo tính thanh khoản và tài sản của người dùng. Đây là lý do tại sao bạn nên rút tiền sau khi giao dịch xong. Khi tài sản của bạn trở lại ví cá nhân, việc đánh cắp sẽ trở nên khó khăn hơn nhiều. Tuy nhiên, nhìn chung, CEX khá an toàn với nhiều giao thức bảo mật được áp dụng để bảo vệ tiền của bạn.

CEX hoạt động như thế nào ?

CEX sử dụng các phương thức đăng ký tương tự như trong tài chính truyền thống nên khá dễ sử dụng. Các CEX thường yêu cầu bạn mở một tài khoản, xác minh danh tính và gửi một số tiền. Khi quá trình này hoàn tất, bạn có thể tự do giao dịch bằng cách gửi lệnh thị trường, lệnh này sau đó sẽ được lưu trữ trong sổ lệnh của sàn. Khi lệnh bán khớp với lệnh mua của bạn xuất hiện, cả hai sẽ được khớp với nhau và giao dịch được thực hiện.

Giống như trong tài chính truyền thống nơi bạn phải trả phí người tạo và phí người nhận, giao dịch tiền điện tử cũng bao gồm phí giao dịch. Trên thực tế, phí giao dịch là nguồn thu nhập chính của các sàn giao dịch tập trung.

Một sàn giao dịch tập trung có thể cung cấp những dịch vụ gì?

CEX đóng một số vai trò chính trong giao dịch tiền điện tử, bao gồm khớp lệnh, lưu ký và hoạt động như một đối tác thanh toán bù trừ.

Khớp lệnh đã được giải thích ngắn gọn phía trước. Về cơ bản, khi bạn muốn mua tiền điện tử, bạn gửi một lệnh mua. Nếu bạn muốn bán tiền điện tử, bạn gửi một lệnh bán. Các đơn lệnh được lưu trữ trong sổ lệnh, nơi chờ khớp lệnh. Nếu ai đó muốn bán cùng số lượng mà bạn đang muốn mua, hệ thống sẽ khớp lệnh của bạn. Đối với dịch vụ này, sàn giao dịch tính phí giao dịch. Tất nhiên, điều này cũng có nghĩa là bạn không mua từ chính sàn giao dịch mà từ một nhà giao dịch khác. Sàn giao dịch chỉ đơn giản là hoạt động như một bên trung gian giữa bạn và người bán.

Tiếp theo là vai trò là đối tác thanh toán bù trừ. Vai trò này giúp bảo vệ quyền riêng tư/danh tính của người dùng bằng cách khớp lệnh với sàn giao dịch. Như đã nêu ở trên, về mặt kỹ thuật, người dùng đang mua tiền điện tử từ những người dùng khác. Tuy nhiên, để bảo vệ danh tính người dùng, giao dịch được đánh dấu dựa trên trao đổi qua lại với người dùng.

Cuối cùng, CEX cũng đóng vai trò là giám sát viên của cả tiền mặt và tiền điện tử. Sau khi bạn gửi tiền, tiền của bạn sẽ được giữ an toàn bởi sàn giao dịch. Sau khi bạn mua tiền điện tử, tiền của bạn sẽ được lưu trữ trong ví của sàn giao dịch. Số coin và token này sẽ nằm trong sự giám sát của sàn giao dịch cho đến khi bạn rút về ví cá nhân.

Lợi ích của sàn giao dịch tập trung

Sàn giao dịch tập trung có rất nhiều lợi ích, đó là lý do tại sao chúng vẫn cực kỳ phổ biến. Ví dụ, các sàn này rất thân thiện với người dùng, mặc dù điều này không phải lúc nào cũng đúng. Khi các sàn giao dịch tập trung trở nên phổ biến hơn, giao diện người dùng đã được đơn giản hóa. Ngày nay, giao diện người dùng của các sàn tập trung đơn giản đến mức ngay cả người dùng tiền điện tử lần đầu cũng có thể dễ dàng sử dụng.

Các sàn tập trung hỗ trợ và bảo vệ người dùng, điều này rất quan trọng đối với các nhà giao dịch ít kinh nghiệm. Người dùng có thể thoải mái giao dịch trên các sàn khi biết rằng mình đang giao dịch an toàn và được bảo vệ, ít có khả năng bị lừa đảo hơn. Ngoài ra, nếu vi phạm an ninh xảy ra và tiền của nhà giao dịch bị đánh cắp, các sàn giao dịch tập trung thường sẽ chịu trách nhiệm bù đắp tổn thất cho họ.

Ngoài ra, CEX còn cung cấp nhiều loại sản phẩm và dịch vụ tích hợp, có nghĩa là mọi thứ đều ở một nơi, giúp người dùng quản lý tài sản của họ dễ dàng hơn. Một số nền tảng cung cấp tính năng staking, thị trường NFT, tính thanh khoản dường như vô tận, bệ phóng, giao dịch P2P, v.v.

Nhược điểm của sàn giao dịch tập trung

Thật không may, các sàn giao dịch tập trung cũng có một vài nhược điểm. Các nhược điểm này không phải vấn đề lớn với hầu hết mọi người dùng, nhưng chúng là điều mà bạn nên biết.

Ví dụ, các sàn giao dịch tập trung vẫn dễ bị tấn công và kết quả là tiền của bạn có thể bị đánh cắp. Các nền tảng này đầu tư số tiền lớn vào các giao thức bảo mật nhưng đôi khi tin tặc vẫn tìm được cách vi phạm những giao thức này. Trong nhiều trường hợp, chính lỗi của con người làm dẫn đến các vụ hack chứ không phải lỗi của hệ thống. Vậy nên, tốt nhất là bạn không giữ tiền của mình trên CEX sau khi giao dịch xong mà nên rút về ví cá nhân, nơi chỉ mình bạn biết private key. Nếu bạn có thể sử dụng kho lạnh (ngoại tuyến, ví phần cứng) thì còn tốt hơn vì đây được coi là cách an toàn nhất để lưu trữ tài sản kỹ thuật số.

Một nhược điểm khác của các sàn giao dịch tập trung là phí giao dịch. Cho dù bạn mua hay bán trên sàn tập trung thì đều phải trả phí giao dịch. Mặc dù những khoản phí này thường thấp nhưng chúng sẽ tăng lên theo thời gian và bạn vẫn nên để tâm tới chúng.

Có thể nói rằng một trong những nhược điểm lớn nhất là bàn giao quyền giám sát tài sản của bạn cho sàn giao dịch. Ngành công nghiệp tiền điện tử có một câu nói khá nổi tiếng: không giữ khóa nghĩa là không cầm tiền. Vì sàn giao dịch nắm giữ các private key nên các sàn có thể tịch thu hoặc đóng băng tiền của bạn bất kỳ lúc nào. Điều này khiến quyền sở hữu của bạn đối với các đồng tiền ít nhiều mất giá trị. Bạn có thực sự sở hữu số tiền mà người khác có thể lấy chỉ bằng một cú nhấp chuột không?

Có giải pháp thay thế nào cho sàn giao dịch tiền điện tử tập trung không?

Theo thời gian, ngành công nghiệp tiền điện tử ngày càng trở nên khó chịu với một số khía cạnh nhất định của các sàn giao dịch tập trung. Bản thân việc tập trung hóa cũng đi ngược lại với tinh thần của ngành tiền điện tử và blockchain. Vì vậy, các nhà phát triển đã quyết định xây dựng một giải pháp thay thế — sàn giao dịch phi tập trung. Lúc đầu, đa số những nỗ lực xây dựng sàn phi tập trung đều không thành công, với vấn đề chính là thiếu thanh khoản.

Các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) có tính thanh khoản rất hạn chế nên không ai muốn sử dụng chúng. Sau đó, khái niệm về công cụ tạo lập thị trường tự động (AMM) ra đời và DEX được cách mạng hóa. Ngày nay, các nền tảng này cho phép người dùng stake coin và token để nhận phần thưởng, trong khi nền tảng xây dựng một bể thanh khoản mà sàn có thể sử dụng.

Sàn giao dịch phi tập trung là gì?

Sàn giao dịch phi tập trung là sàn giao dịch tiền điện tử không được quản lý bởi một thực thể duy nhất. Loại sàn này là một nền tảng tự động được xây dựng bằng các hợp đồng thông minh và được điều hành bởi cộng đồng và các thuật toán. Như vậy, DEX chạy hoàn toàn trên công nghệ blockchain. Hợp đồng thông minh xử lý các lệnh và không có quyền giám sát do đó mang lại tính bảo mật chặt chẽ hơn nhiều.

Kể từ khi đi vào hoạt động, DEX một lần nữa đã cách mạng hóa giao dịch tiền điện tử. Các sàn này đã góp phần thúc đẩy ngành công nghiệp tiền điện tử đi theo con đường phi tập trung hóa thực sự.

DEX hoạt động như thế nào ?

Các sàn giao dịch phi tập trung hoạt động giống với các sàn giao dịch tập trung ở nhiều điểm. Tuy nhiên, có một số khác biệt quan trọng làm cho chúng khác nhau. Ví dụ, bạn không phải gửi tiền vào DEX và DEX không sử dụng sổ lệnh để khớp lệnh. Thay vào đó, DEX sử dụng một công cụ tạo lập thị trường tự động và giải quyết các lệnh từ bể tiền có sẵn.

Giả sử bạn muốn giao dịch một loại tiền điện tử chạy trên blockchain của Ethereum. Trước tiên, bạn sẽ phải truy cập vào một DEX dựa trên Ethereum như Uniswap. Khi đó, bạn sẽ thấy nhiều cặp giao dịch. Sau đó, bạn sẽ phải kết nối ví cá nhân của mình với sàn giao dịch và gửi lệnh. DEX sẽ hoàn thành lệnh bằng cách sử dụng tiền từ AMM và giao dịch của bạn sẽ hoàn tất. Các token sẽ được chuyển trực tiếp vào ví của bạn mà không cần gửi và rút.

Người dùng cũng không bắt buộc phải thiết lập tài khoản, điều này làm giảm các rào cản gia nhập đối với DEX. Vẫn còn một số vấn đề với DEX, chẳng hạn như thanh khoản thường xuyên không ổn định, khó sử dụng, cũng như không thể đổi tiền điện tử sang tiền pháp định và ngược lại

Nên sử dụng DEX hay CEX?

Việc nên sử dụng DEX hay CEX hoàn toàn phụ thuộc vào mỗi cá nhân. Cả CEX và DEX đều có những lợi ích và nhược điểm riêng. CEX có thể thuận tiện hơn, trong khi DEX được phi tập trung hóa hơn, mang lại sự tự do và bảo mật cao hơn. Theo thời gian, DEX có thể sẽ trở nên thuận tiện và dễ sử dụng hơn, nhưng hiện tại, CEX vẫn đang chiếm thế thượng phong về mặt đó.

Câu hỏi thường gặp

CEX là viết tắt của từ gì?

CEX là viết tắt của “Centralized Exchange”, sàn giao dịch tập trung. Đây là một nền tảng giao dịch tiền điện tử được sở hữu và vận hành bởi một thực thể tập trung. CEX mang đến nhiều sự tiện lợi hơn, nhưng tính tập trung của CEX không đi theo tinh thần của tiền điện tử.

Ví dụ về CEX là gì?

Ngành công nghiệp tiền điện tử có rất nhiều các sàn giao dịch tập trung. Một ví dụ là sàn giao dịch OKX, một sàn cũng có phiên bản phi tập trung. DEX OKX được đánh giá là có tính bảo mật cao và hoàn toàn an toàn khi sử dụng.

CEX trong tiền điện tử là gì?

CEX là một nền tảng giao dịch tiền điện tử tập trung cung cấp tài sản từ khắp ngành công nghiệp tiền điện tử. CEX có tài sản từ nhiều blockchain, chúng khớp lệnh thông qua sổ lệnh và giữ tài sản an toàn trong kho lạnh.

Ý nghĩa của CEX và DEX trong tiền điện tử là gì?

Mặc dù CEX là viết tắt của sàn giao dịch tập trung, nhưng có một giải pháp thay thế được gọi là DEX, viết tắt của Decentralized Exchange (sàn giao dịch phi tập trung), chạy hoàn toàn bằng hợp đồng thông minh. CEX được vận hành bởi một tổ chức, trong khi hệ thống và cộng đồng vận hành DEX.